Een kwaliteitsprofeet! Opeens wist ik het, dankzij Jeremia. Jarenlang hebben prachtige consultancyjobs mijn visitekaartjes versierd. Maar nu het tijdperk van de visitekaartjes voorbij is, weet ik het pas. Als tester voel ik me sterk verbonden met de profeet Jeremia, die werd geroepen om het volk vermanend toe te spreken. En dat allemaal door een preek over rituelen en de boodschap erachter. Er verschenen acuut allerlei beelden op mijn netvlies. Over IT-ers die zich verliezen in processen en rituelen, niet beseffend dat het steeds verder afleidt van de kern: goede software leveren. Ik voel me geroepen om dit met jullie te delen, net zoals Jeremia.
Jeremia werd als profeet geroepen om het volk terug te brengen tot de kern, tot God. Was er dan niemand anders om het volk richting te bieden? Jazeker wel! Er was een tempel met prachtige gouden altaren en daarbij een grote priesterschare. De priesters voerden de rituelen uit voor het volk, zoals God hen dat had opgedragen. Religieuze rituelen, bedoeld om de mensen te ondersteunen in hun dagelijks geloofsleven, wijzend naar de kern. Maar toch ging het mis, het volk dwaalde af van de kern. Het bleef hangen in de rituelen, die een doel op zich waren gaan vormen. In plaats van een stimulans werd het juist een barrière. De profeet Jeremia was nodig om hen terug te brengen tot de kern. Met een schurende boodschap, zonder opsmuk, wars van rituelen, ook al waren die van oorsprong goed bedoeld.
Ik zie de huidige IT-wereld voor me. Ik zie collega’s die zich verliezen in rituelen, niet beseffend dat het steeds verder afleidt van de kern: waarde leveren voor de klant.
Herken jij de ‘priesters’ in de IT? Die veel waarde hechten aan rituelen, daar alles voor opzij zetten en dat tot een hoger goed zijn gaan achten? Een paar van de rituelen die we vieren:
- De dagstart
We zijn agile, want we doen dagstarts. Of is het: we doen dagstarts, dus we zijn agile? Het ritueel dat al gauw verzandt in het rechtvaardigen van de tijd die de vorige dag al dan niet goed is besteed. - De sprint
Een cyclus van meestal twee weken, met bijpassende openings- en sluitingsrituelen, zoals sprintplanning, demo en retro. We vieren ze trouw, maar de User Story’s zijn grote brokken werk die gewoon worden doorgeschoven naar de volgende sprint, omdat het nog niet af is. Er ontstaan mini-watervalletjes, maar omdat het overzicht en de samenhang nu al mist, gaan we het vooral niet opknippen in kleinere blokjes. - Jira
We documenteren niet (“want we werken Agile”), maar de ‘tempeldienaars’ hebben een dagtaak aan de administratieve taken. Alles voor mooie grafieken en rapportages. - SAFe
De versienummers van SAFe buitelen over elkaar heen. Het verdienmodel om bij te blijven in de certificering overstijgt de middeleeuwse aflaatpraktijken. Terwijl de implementatie van het framework beelden oproept van oceaanstomers die groter zijn dan in het ‘watervalmethodiekentijdperk’. - De ‘vertrouwensstemming’
De Program Increment (PI) planning heeft na twee dagen intensief overleg geleid tot een zichtbaar resultaat aan de muur. Dan komt die afsluitende vraag: Hoeveel vertrouwen heb jij in het halen van het doel? In de geest van het halleluja-moment heffen alle aanwezigen hun handen op. Betekent dit commitment vanaf de werkvloer òf noemen de professionals het de volgende morgen in de koffiehoek toch een ‘mission impossible’? - Afgedankte rituelen
Maar ook voordat we Agile werkten, raakten we de weg kwijt in templates waarvan de kwaliteit op inhoud recht evenredig afnam met de groei van de complexiteit. Ik noem termen als Prince2 en TMap en de beelden spreken voor zich.
Het zijn de scrumpriesters van de huidige tijd, gehuld in terminologiemantels van masters en coaches die glinsteren in het heilige licht van het Agile Manifesto. Zij dansen en zingen hun rituelen rond het altaar van de theorie, in een taal die niet meer wordt begrepen door de professionals. De priesters die naar het altaar kijken raken vervoerd. Het schittert en het beeld iets moois uit. Maar het komt niet meer tot de kern: snel en flexibel waarde leveren voor de klant.
Dan komt de kwaliteitsprofeet en die zegt: “Prachtig al die rituelen. Maar waar doen we het voor? Brengt het ons dichter tot de kern? Of raakt ons zicht juist vertroebeld?” Een boodschap die de harmonie kan verstoren. De priesters schieten in de verdediging: “Kom niet aan onze sprintcadans!” “Jij wil kwaliteit? Ach jongen, kwaliteit is bij ons van het hele team.” Er zijn priesters, die in een heilige overtuiging eraan toevoegen: “En daardoor komt kwaliteit vanzelf.” Sommige priesters gebruiken zelfs het zwaarste religieuze argument dat ze kunnen vinden: “Jij bent de duivel, want wat jij vraagt is toch geen klantwaarde?”
Herken jij de ‘profeten’ in de IT? Iemand die schuurt? Die lastige vragen stelt: “Heb je wel gedacht aan compliance en security? Heb je eerst het complexe deel opgepakt of zijn jullie toch voor het simpele onderdeel gegaan om de sprint maar te halen? Hoe zit het met de onderhoudbaarheid van de code? Is er voldoende beheerdocumentatie? Wat is de impact van deze wijziging in de keten?”
Voor je het weet zijn de sprints verstoord, moeten er zaken bij op de backlog en moeten eerder gedane beloftes van opleveringen worden uitgesteld.
Kwaliteit komt niet vanzelf. Klantwaarde bestaat niet alleen uit functionaliteit. Als teams niet volwassen zijn in hun agile werkwijze, dan wordt dat zichtbaar in gebrek aan flexibiliteit en kwaliteit en teveel complexiteit. Klantwaarde vergt vakmanschap en volwassen teams. Groeien die dankzij rituelen?
In mijn optiek wordt groei vaak belemmerd door rituelen, vooral als het ritueel belangrijker is geworden dan het doel. Scrumpriesters hebben dan de neiging om juist nog meer op het belang van het ritueel te wijzen, als een doel op zich. De kwaliteitsprofeet zal de mensen tot de kern terug willen brengen:
- De dagstart, vooruitkijkend om gezamenlijk eigenaarschap van kwaliteit te nemen
- De sprint, om brokjes werk in zijn geheel af te ronden
- Jira, om voortgang te delen en voorspelbaar te worden
- SAFe, om ook in complexe organisaties en applicatielandschappen wendbaar te zijn
- Het PI event, om onderlinge afhankelijkheden bij alle betrokkenen duidelijk te krijgen
- Afgedankte rituelen, om soms weer aan herinnerd te worden.
Elk ritueel is slechts een hulpmiddel, dat dagelijks gerelativeerd kan worden.
Priesters en profeten. Kunnen we niet één van deze groepen schrappen dan? Dat betwijfel ik. Beiden hebben hun bijdrage, maar ik durf de stelling aan, bijna bijbels onderbouwd: als de priesters het écht goed doen, worden de profeten overbodig. Wanneer dat zal zijn? Als de priesters de inhoud boven de vorm zetten.
Maar ondertussen blijft de kwaliteitsprofeet nodig. Hoe meer we het doel uit het oog verliezen, hoe meer je ’m hoort. Des te harder de boodschap gaat schuren. Soms gevreesd, maar altijd transparant en wijzend op de kern.
Met Jeremia in gedachten ook beseffend dat het een illusie is om te denken dat het vanzelf goed komt. Geen enkele methode, framework of manifest zal dit veranderen. We willen wel beter, maar voor je het weet gaat de aandacht weer naar de vorm. Op z’n tijd een beeldenstorm helpt wel iets, maar lost ook niet alles op. Het zit in onze wereld opgesloten, vanaf het begin der tijden. En wij zullen blijven jeremiëren.
