Agile werken en Lean principes. Wie ontkomt er niet aan tegenwoordig? Van Toyota tot aan ambitieuze IT-afdelingen. Als je het Lean doet, dan komt alles goed. Is het zo simpel? Enthousiast geworden over de theorie dacht ik, geheel in lijn met de tijdsgeest, dat zelfs het door mij gecoachte jeugdvoetbalteam tot grote hoogte opgestuwd kon worden, mits we maar Lean gingen spelen. Gaandeweg het seizoen moest ik gedesillusioneerd mijn doelstellingen bijstellen. Iets wat ook de ambitieuze IT-afdelingen regelmatig overkomt.
Alhoewel Lean en voetbal niet de meest voor de hand liggende associatie is, ging ik gedreven aan de slag met het toepassen van de Lean principes bij mijn voetbalteam. De eerste periode werd ik steeds enthousiaster over de opvallende match tussen de Lean principes en het voetbalspelletje. Ik neem je even mee in mijn uitwerking:
- Value
Nou, die had ik snel te pakken. We willen veel doelpunten en het liefst met mooi voetbal. Omdat we geen selectie-team zijn, is spelvreugde belangrijk en dat mag zelfs prevaleren boven de punten. Maar eerlijk is eerlijk, een winstpartij op z’n tijd is goed voor de sfeer. - Value stream
Hier werd het wat technischer, maar na wat trainingen konden we patronen naspelen. Ik was zelfs in staat om bij te houden hoe lang het duurde voordat de bal van achter naar voren was gespeeld en uiteindelijk (na de nodige pogingen) in het doel belandde. Technisch gesproken heb ik enkele verspillingen kunnen wegnemen. In de praktijk betekende dit dat we niet meer als een kip-zonder-kop over het veld renden. - Flow
De Flow, die was het mooist om te realiseren. Het begon allemaal met de pingelaars die alles alleen wilden doen (de single-piece-flow). Maar al gauw kwamen we erachter dat de Value stream geoptimaliseerd kon worden. Er werd weinig klantwaarde geleverd, oftewel: we scoorden niet. Gelukkig bleek ook hier Lean te helpen. Rekening houdend met de Takttijd, lukte het om gezamenlijk een zorgvuldige aanval op te zetten. De uitvoering ging steeds vlotter, de flow kwam er in. De spelers in balbezit hadden geleerd om de bal rond te laten gaan. - Pull
Ieder team kent zijn ‘dromers’. Jongens die wel op voetballen zitten, maar geen idee hebben wat ze moeten doen. Hier stokte de flow nog wel eens. Een mooie aanleiding om mijn spelertjes het pull-principe bij te brengen. Ook al heb je zelf de bal niet: je gaat vrij lopen en je vraagt om de bal. Zo blijft de boel (en de bal) draaiend. - Perfectie
En natuurlijk: blijven oefenen. De speelpatronen werden erin geslepen, de looplijnen werden gevolgd, de conditie werd beter. De effectieve speeltijd ging ook omhoog omdat de bal steeds minder vaak uit werd geschopt.
Zo stoomden we ons met trainingen, uitlegsessies, oefenwedstrijden en nog meer trainingen klaar voor de competitie. Maar toen ging er iets fout. Alhoewel ons gevoel zo goed was, bleven de punten achterwege. We kregen iedere wedstrijd meer doelpunten tegen dan we zelf scoorden en dan gaat er bij voetballen iets mis. Teleurgestelde spelertjes, ontevreden ouders, witte zakdoekjes, onrustige nachten. Help! Ik kon er niet aan ontkomen om een ervaren voetbaltrainer met een uitgebreide palmares mee te laten kijken.
Ik leg hem de situatie uit. Enthousiast vertel ik hem over mijn Lean team, maar ik moest bekennen dat het op een drama was uitgelopen. Het resulteert in mijn hulpvraag: wil je een keer bij onze wedstrijd komen analyseren waarom het fout gaat?
Na de wedstrijd kwam hij het me lachend vertellen. “Maar joh, die jongens van jou die schieten nog geen deuk in een pakje boter!”. Hij stelde mij de vraag waar al dat “Lean-gedoe” voor nodig was. “Want,” ging hij verder, “zorg er alsjeblieft eerst voor dat de basis op orde is. Die jongens moeten een bal goed kunnen aannemen; ze moeten een bal kunnen overspelen; ze moeten een bal op het doel kunnen schieten. Zolang ze dat niet kunnen, zijn het eigenlijk geen voetballertjes. Trouwens, weten ze wel wat ze moeten doen bij balverlies?”
Mijn ogen werden geopend. Daar was het weer: vakmanschap!
En zodoende ging ik ook beter inzien waarom het toepassen van Lean principes bij IT-afdelingen niet altijd zaligmakend is. De persoonlijke inbreng van de professional in het proces is en blijft cruciaal. In een productieproces met veel herhalende werkzaamheden en een massa-product is de professional mogelijk wat ondergeschikt aan het proces. Maar bij een creatief software ontwikkeltraject met een unieke business-oplossing blijkt vakmanschap toch een cruciale factor. Vakmanschap om goede requirements en designs uit te werken, onderhoudbare code te produceren, die op een creatieve manier wordt getest zodat alles goed is. Een te grote focus op procesmatige verbeteringen kan de aandacht afleiden van waar het in de kern om draait: een goed team met bekwame mensen. Want daarmee kun je optimaliseren.
Natuurlijk, je kunt me nu de les lezen door te vertellen dat ik bij het niet halen van het eerste principe (het creëren van klantwaarde) gewoon had moeten stoppen. Maar in de praktijk werkt het niet zo. We zijn druk met allerlei procesverbeteringen en voor je het weet sluipen er ongewenste belangen in en vallen er cruciale punten van tafel. Want of de klantwaarde wordt gerealiseerd, dat zie je niet altijd direct. En voor je het weet ben je druk bezig met verbetersessies, retrospectives, Lean sessies en coachgesprekken, waarbij het vakmanschap komt te lijden onder al het procesgeweld.
Ik wens je veel succes met het Lean maken van de processen, maar maak het niet het enige doel.
